Het stond al een tijdje in de planning, maar toen ik een rechtstreeks verzoek kreeg wist ik zeker dat het tijd was om te schrijven over mijn ervaring met bokashi. Is het een hoop gedoe? Hoe lang doe je met starter en heb ik al compost?
Nog even kort: in een bokashi-emmer fermenteer je keukenafval. Dat doe je door een starter te gebruiken: vezels die effectieve micro-organismen bevatten. Het eindproduct kan na een paar weken in de tuin ingegraven worden en verbetert de bodem. Ik gebruik het echter als compostversneller in een compostvat. Ik schreef er dit artikel over.
Twee emmers en een kommetje
Ik kocht twee emmers. Het afval in de volle emmer kan dan fermenteren, terwijl ik mijn keukenafval kwijt kan in de tweede. Mijn bakken staan in de bijkeuken en op het aanrecht staat een kommetje waar ik gedurende de dag wat afval in verzamel. Het gaat dan om theezakjes en soms eierschalen. Tijdens het koken komt daar vaak wat snijafval bij en na het koken gooi ik alles in één keer in de bokashi-emmer. Daardoor hoef ik niet een paar keer per dag de emmer te openen en kan het proces het grootste deel van de dag ongestoord plaatsvinden.
Starter toevoegen en vocht aftappen
Dit ‘systeem’ werkt prima. De bokashi-emmers staan in de buurt, dus afval weggooien is een kleine moeite. Ik loop er regelmatig langs en bedenk dan of het tijd is om vocht af te tappen. De ene keer is het veel, de andere keer weinig. Ik gooi het eigenlijk altijd door de gootsteen. Als plantenvoeding gebruiken vind ik gedoe. Teveel bokashivocht in het water kan de planten schade toebrengen en ik heb geen zin om elke keer na te denken over de juiste verhoudingen.
Starter gaat lang mee
Als ik nieuw afval in de emmer gooi, schat ik of het tijd is om nieuwe starter toe te voegen. Op een laagje van 5 centimeter afval strooi je 20 milliliter starter. Dat is heel weinig en ik doe er dus ook al heel lang mee. Ik had een kilo en ik heb nog steeds een flinke voorraad. Als de emmer vol is, dek je het afval af met een laagje van 40 milliliter.
Bokashi-emmer legen
Als de tweede emmer ook vol dreigt te raken, moet de eerste geleegd worden in het compostvat (of, zoals gezegd, rechtstreeks in de tuin). Bij mij is dat na een week of twee, drie en dat komt mooi uit want een volle emmer moet twee weken afgesloten ‘rusten’ voor het fermentatieproces. Als je de emmer na een paar weken opent, ziet het afval er onveranderd uit. Ik had gelezen dat het een beetje zurig hoort te ruiken, maar ik vind het soms best stinken. Dan is er blijkbaar iets niet goed gegaan in het proces, maar ik heb nog niet ontdekt wat dat is. In het compostvat dek ik het gefermenteerde afval af met gemaaid gras of ander tuinafval of, als dat niet voorhanden is, met zaagsel. Ik gooi ook elke dag de kippenmest in het compostvat en er komt regelmatig een laagje tuinafval in. Ik spoel de emmer overigens eerst af met de tuinslang, daarna maak ik hem grondig schoon met een sopje.
De eerste compost
Na een paar maanden werd ik nieuwsgierig en opende ik het schuifluik van het compostvat. Echt mooie compost was het nog niet, de structuur was wat grof. Toch vond ik het goed genoeg om uit het vat te scheppen en te verdelen bij een rijtje taxus. Die struikjes doen het prima, maar ik weet niet zeker of dat door mijn compost komt. Misschien waren er andere omstandigheden die mijn taxusjes goed hebben gedaan.
Blij met bokashi
Al met al ben ik blij met mijn bokashi-emmers en compostvat. Het voelt goed om keukenafval zelf om te zetten in iets bruikbaars, al heb ik er nog niet zoveel bruikbaar materiaal uitgehaald. Het is weinig moeite en met starter (6,95 per 2 kilo bij www.greenjump.nl) doe je heel lang.
Er is uiteraard nog genoeg te leren over fermenteren en composteren, dus ik ontdek gaandeweg vast nog wel wat beter kan.
Ik wil ook graag met bokashi starten maar heb geen tuin en kan het dus na afloop nergens kwijt:(
Dat is jammer. Je kunt dan niet profiteren van het gefermenteerde materiaal. Misschien is een wormenbak iets voor jou?
Ik heb nog een wormenbak gebruikt, dit werkt heel goed maar je moet die wel liefst buiten of in een schuur kunnen plaatsen. Dat kon bij mij niet, daarom zat mijn keuken binnen de kortste keren vol fruitvliegjes. Jammer…
Kun je ook koffieprut in de emmer doen?
Zeker!
Ik vraag mij af of je met dit fermentatie proces ook last kan hebben van fruitvliegjes? Ik heb geen terras of tuin, dus moet dit binnen staan
Hoi Ingrid,
Met bokashi heb ik geen last van fruitvliegjes. Hij staat bij mij in de bijkeuken, dus ook binnen.
Wat leuk en helder beschreven!
Ik bokashi (=werkwoord) sinds 2018 en het bevalt goed. Ik heb maar een kleine tuin dus begraven is lastig. Ik heb nu een compostvat bemachtigd en wil daar ook de bokashi ingooien.
Ik heb alleen verder niet zoveel materiaal wat daar bij kan…..dus wordt het een combinatie met ‘grondfabriek’ waar ik mee aan het experimenteren ben.
Hoe zijn jouw ervaringen sinds juli vorig jaar? Heb je al mooiere compost geoogst? Ben heel benieuwd!
Wat leuk dat je reageert op mijn artikel over bokashi op Tante Tuin! Echt mooie compost heb ik helaas nog niet geoogst. Ik denk zelf dat het komt doordat ik vrij veel kippenpoep in het compostvat gooi (elke dag even het kippenhok opruimen 😃) en in de winter weinig tuinafval. De balans heb ik nog niet gevonden. Ik laat het vat nu even met rust en gebruik ook regelmatig een speciale stok om de inhoud te beluchten. Misschien heb ik dan over een tijdje toch nog goede compost.
Wat bedoel jij precies met ‘grondfabriek’? Misschien heb ik daar ook iets aan.
Hoi Norma,
Een grondfabriek is een bak waar je de bokashi in ‘begraaft’. Bijvoorbeeld als de grond bevroren is of je niet in de grond wilt graven. De bak kan ergens binnen staan.
Of je kunt ook je bokashi in grote bloempotten begraven.
Dat eerste is bij mij maar ten dele gelukt, het laatste heb ik gedaan en de bloempot ook ingegraven in de tuin. Dat werkt prima, het wordt mooie grond tjokvol wormen, alleen ben je die ruimte evengoed kwijt. Nu ga ik het dus proberen in een compostvat, daar kan ik voorlopig heel wat bokashiemmertjes in kwijt 🙂
Hoi.
Net begonnen met bokashi en nog geen praktijkervaring, maar gelezen:
Fermentatie lukt best bij temp. boven 15 gr, maar boven 35 gr gaan de bacteriën dood.
Grondfabriek in huis kan open plastic bak zijn, 50% bokashi vermengen met 50% gewone grond, afdekken met 10 cm laag grond, gaas erover tegen vliegen, en minimaal 2 weken bij temp boven 15 gr laten staan te composteren……sommigen hebben de bak onder de schrijftafel 😊, schijnt niet te ruiken. Dan 20-30% van die compost vermengen met grond om in te zaaien of planten in te poten, anders is het blijkbaar te sterk.
Ik ben benieuwd 😊.
Dank, wat een fijne informatie, ook die van Anja. Hier kan ik mee aan de slag.
Hoi, waar begraaf je de bokashi dan onder?
Hallo “ tante tuin” 😊
Ik heb je verhaal gelezen. Duidelijk, lekker veel info.
Ik wil gaan beginnen met Bokashi.
Het plan is echter om eerst een verzameling op te bouwen van goed gefermenteerde bokashi om in het najaar in de lege moestuin te kunnen onderspitten.
Ik lees over bewaren, nadat je t uit de emmer gehaald heb, alleen bewaren in plastic zak. Dat vind ik te kwetsbaar
Hoe zou ik t nog meer kunnen bewaren?
Kan ik t bijv in compostvat doen zonder er andere dingen bij te goooien? Dat zou wel ideaal zijn.
Heeft niet ingegraven bokashi een houdbaarheidsdatum datum?
Groetjes Marion
Hoi Marion,
Leuk dat je mijn artikel gevonden hebt en dat je ook geïnteresseerd bent in bokashi.
Met het bewaren van bokashi heb ik geen ervaring, jammer dat je daar niet meer informatie over kunt vinden. In een zak lijkt mij ook niet zo handig. Misschien is een ton met deksel beter…. Een compostvat is het proberen waard lijkt mij. Of niet ingegraven bokashi beperkt houdbaar is weet ik niet, ik gebruik het dus als compostversneller in een compostvat met tuinafval en kippenpoep.
Helaas ben ik geen deskundige op dit gebied en heb ik zelf geen ervaring die jou verder kan helpen. Mocht jouw plan werken, dan hoor ik het graag. Ik kan jouw ervaring dan delen op Tante Tuin, zodat anderen er iets aan hebben. Succes in ieder geval!
Onbegrijpelijk, dat je het kostbare vocht weggooit. Het is echt heel weinig moeite om het vocht te bewaren en eens per week of twee weken aan je (kamer)planten toe te voegen. Mijn planten varen er wel bij, het verschil is heel duidelijk te zien. Ik verzamel het in een gieter en doe er water bij (1 op 10, maar zo heel strikt komt dat niet)
Ik lees dat je de emmer schoonmaakt met een sopje. Ik las ergens dat enkel warm water voldoende moet zijn. Het sopje kan het juiste microklimaat verstoren. Zo heb ik het zelf dus altijd gedaan. Ik ben nu een jaartje bezig.
In de winter gooi ik het vocht ook mee in het compostvat. Ook mijn binnenplanten hebben dan winterrust nodig. Of ik spoel het eens in t half jaar door de gootsteen. Meen dat ik dat ook ergens heb gelezen om gootsteen op natuurlijke wijze te ontstoppen. Dit deed ik nog maar 1 keer.
In de zomer verspreidt ik het verdund door de hele tuin. Die is best groot dus ik kan nog niet duidelijk het verschil zien maar ik geloof heel erg in de pisitieve werking ervan.
Datzelfde hebben we met het compostvat. Die zat vol. Bomvol. We hebben deze in de herfst uitgekapt in een border. Zullen vanaf t voorjaar nu mogen ervaren of daar iets veranderd is. Was eerder uit praktische overwegingen dan “met beleid” want qua timing had dit beter gekund.
Mijn kippenmest (4kippen) gooi ikzelf er niet in. Die gaat op een grotere tuinafvalbult achter in de tuin.
Bedankt voor je tip over het gebruik van schoonmaakmiddel en het delen van je ervaringen!Ik gebruik wel groene zeep, maar als het zonder kan is dat natuurlijk nog beter.
Ik heb een vraag. Ik heb gister bokashi opgehaald bij 1 van mijn opdrachtgevers met een boerderij. Een emmer vol.
Dat is dus zo te zien iets anders dan een starter. Hoe kan ik deze bokashi gebruiken? Alvast super bedankt